Przepisy dotyczące schematów podatkowych wymuszają na firmach całkiem nowe podejście do analizowania podejmowanych przez nie czynności. Z jednej strony nie zawsze podatnik zobowiązany jest do wypełniania nowych obowiązków. Z drugiej – przypadkowe niedostosowanie się do regulacji zagrożone jest wysokimi sankcjami. Dlatego warto zwrócić uwagę na fakt, że nie tylko kryterium kwotowe, ale także podejmowane działania mają istotny wpływ na powinności ciążące na przedsiębiorstwie.
Schemat podatkowy to określone uzgodnienie
Schematem podatkowym jest uzgodnienie pod warunkiem, że spełnia określone kryteria wskazane w ordynacji podatkowej tj. spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą, posiada szczególną cechę rozpoznawczą lub posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą. Natomiast samo uzgodnienie jest każdą czynnością, jaką wykonamy, prowadząc działalność gospodarczą, jeżeli będzie miała wpływ na dowolny podatek. Nie dotyczy to podatku akcyzowego, cła, a także VAT nakładanego na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej w przypadku schematów podatkowych transgranicznych. Sformułowanie „każda czynność” oznacza działanie, transakcję, zdarzenie, które to czynności podmioty wskazane w ordynacji podatkowej mają obowiązek zidentyfikować i ewentualnie opisać oraz zaraportować.
Obowiązek raportowania schematów podatkowych
W pierwszej kolejności podatnik weryfikując obowiązek raportowania schematów podatkowych, zwraca uwagę na kryterium kwotowe. Obowiązek ten powstaje bowiem, gdy przychody lub koszty albo aktywa przedsiębiorstwa przekraczają równowartość 10 mln euro bądź też wdrażane lub udostępniane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej powyżej równowartości 2,5 mln euro.
Obowiązek raportowania schematów podatkowych powstanie również w odniesieniu do podatnika niespełniającego wskazanych wyżej limitów kwotowych ale powiązanego z podmiotem spełniającym te limity.
Po weryfikacji w pierwszej kolejności powyższych limitów kwotowych w odniesieniu do własnego przedsiębiorstwa należy przejść do identyfikacji i weryfikacji uzgodnień – czyli jak wskazano wyżej, każdej czynności.
Powyższe oznacza, że nie samo kryterium kwotowe, ale przede wszystkim określone czynności, będą generować obowiązki po stronie firmy.
Czynności objęte obowiązkowym raportowaniem schematów podatkowych
Analizując powyższe informacje, możemy wskazać szereg działań, które potencjalnie generują obowiązek raportowania schematów podatkowych. Przykładem takich działań może być aport, podział spółki, wydzielenie ZCP czy likwidacja. Przedsiębiorstwo będzie również zobowiązane do przeanalizowania transakcji, np. leasing operacyjny, wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług oraz świadczenie złożone. Do tego dochodzi kwestia zdarzeń, takich jak przykładowo: amortyzacja, wykorzystanie samozatrudnienia, a także wypłata dywidendy. Każdą z tych przykładowych sytuacji firma musi zbadać i zdecydować o tym, czy w określonym przypadku powstał obowiązek raportowania schematów podatkowych.
O powstaniu obowiązku raportowania decydować będzie istnienie, a przede wszystkim zidentyfikowanie korzyści podatkowej (m.in. obniżenie zobowiązania czy jego odroczenie), a także identyfikacja wskazanych w ordynacji podatkowej cech rozpoznawczych.
Powyższe przykłady nie są zamkniętym katalogiem czynności, przecież przedsiębiorstwo jest stroną lub uczestnikiem znacznie większej ilości czynności, niż w wymienionych wyżej przykładach. Okazuje się zatem, że zakres czynności wymagających dodatkowej analizy jest bardzo szeroki. Co więcej, jeżeli mówimy o „każdej czynności”, to nie ma znaczenia jej wartość czy też raczej wartość wpływu z tej czynności na podatek. Zatem może ona dotyczyć powstania lub nie powstania zobowiązania podatkowego o wartości 1 zł, a także – zobowiązania podatkowego przekraczającego 5 mln.
Procedury weryfikacji obowiązku raportowania
Sformułowanie „każda czynność” powoduje, że podmioty zobowiązane ustawowo do raportowania schematów podatkowych są lub będą zmuszone do wprowadzenia procedur umożliwiających sprawdzenie wszystkich działań w celu weryfikacji, czy występuje obowiązek raportowania schematów podatkowych. Takie badanie, aby było skuteczne, musi być prowadzone w sposób ciągły. Można tutaj posłużyć się dość odległą analogią do obliczania i deklarowania zobowiązań w VAT, CIT czy PIT , która w przybliżeniu oddaje istotę działania niezbędnej procedury analizy każdej czynności.
Czasochłonna weryfikacja
Wskazane w artykule przesłanki powstania obowiązku raportowania schematów podatkowych generują znaczne obciążenia dla firm. Dotyczy to kwestii zaprojektowania odpowiednich procedur, a także czasu potrzebnego na analizę poszczególnych czynności. Największym jednak wyzwaniem dla firm będzie kwestia posiadania kadr wyposażonych w odpowiednie kompetencje niezbędne do wypełnienia tego nowego obowiązku. W mojej ocenie problem stanowi i będzie stanowić w przyszłości nie tylko poziom skomplikowania przepisów i w wielu miejscach braku dostatecznej ich precyzji, ale także sama czasochłonność procesu. W zaistniałej sytuacji przedsiębiorstwa powinny postawić na maksymalne uproszczenie weryfikacji prowadzonych czynności i rozwiązania, które będą ułatwiać codzienną pracę. Nie można jednak zapominać o bezpieczeństwie, uproszczenie procedur nie może bowiem generować zagrożenia związanego z potencjalnymi sankcjami karno-skarbowymi.