6 listopada 2024 r. Sejm RP uchwalił ustawę o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, wprowadzającą w Polsce globalny podatek minimalny. Ustawa ta została przyjęta bez poprawek przez Senat, a następnie 15 listopada podpisana przez prezydenta. Tym samym przepisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku.
Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego stanowi jeden z elementów międzynarodowej inicjatywy BEPS 2.0, której celem jest ograniczenie unikania opodatkowania przez największe korporacje. W tym artykule omawiamy kluczowe założenia nowych przepisów oraz obowiązki dla przedsiębiorstw.
Co to jest globalny podatek minimalny?
Globalny podatek minimalny, wprowadzany w ramach tzw. Filaru II inicjatywy BEPS (Base Erosion and Profit Shifting), to mechanizm mający na celu wyrównanie zasad opodatkowania dużych grup kapitałowych na świecie. Regulacje te obejmują międzynarodowe i krajowe korporacje osiągające skonsolidowane przychody w wysokości co najmniej 750 mln euro w dwóch z czterech ostatnich lat obrotowych.
Jeśli efektywna stawka opodatkowania w danej jurysdykcji wynosi mniej niż 15%, na grupę kapitałową zostanie nałożony podatek wyrównawczy (ang. top-up tax), który wyrówna różnicę.
Celem tej regulacji jest zapobieganie przenoszeniu dochodów do krajów o niższym opodatkowaniu oraz zwiększenie wpływów budżetowych w krajach, gdzie działalność gospodarcza faktycznie jest prowadzona.
Regulacje te, mające na celu wyrównanie zasad opodatkowania międzynarodowych korporacji, zostały przyjęte przez ponad 140 krajów, w tym Polskę. Co oznacza to w praktyce i jakie wyzwania stoją przed przedsiębiorstwami?
Mechanizm działania globalnego podatku minimalnego
W uchwalonych przepisach przewidziano trzy rodzaje podatku wyrównawczego, których celem jest zabezpieczenie dochodów podatkowych w przypadku, gdy efektywna stawka podatku (ETR) w danej jurysdykcji jest zbyt niska:
- Krajowy podatek wyrównawczy
- Dotyczy dochodów nisko opodatkowanych jednostek wchodzących w skład grup kapitałowych, działających w Polsce.
- Jego wprowadzenie pozwala na zatrzymanie wpływów z podatku wyrównawczego w kraju, co wspiera polski budżet.
- Jednocześnie ogranicza efektywność ulg podatkowych, takich jak ulga B+R czy IP Box, co może wpłynąć na zmniejszenie atrakcyjności inwestycyjnej Polski.
- Globalny podatek wyrównawczy
- Nakładany na jednostkę dominującą grupy kapitałowej od dochodów nisko opodatkowanych jednostek w jurysdykcjach zagranicznych.
- Ma zastosowanie w państwach, które nie wprowadziły krajowego podatku wyrównawczego, i stanowi główny instrument zapewniający minimalne opodatkowanie w skali międzynarodowej.
- Podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków
- Stosowany w przypadku, gdy jednostka dominująca znajduje się w jurysdykcji o niskim poziomie opodatkowania i nie stosuje globalnego podatku wyrównawczego.
- Obowiązek zapłaty przechodzi na inne jednostki grupy, co może wymagać szczegółowej współpracy z centralą w zakresie kalkulacji podatku i dostępu do środków finansowych.
Wpływ ulg podatkowych w Polsce na efektywną stawkę podatkową
Polski system podatkowy oferuje przedsiębiorcom szereg ulg i preferencji, które wspierają innowacyjność i rozwój gospodarczy. Do najważniejszych należą:
- Ulga na działalność badawczo-rozwojową (B+R)
- IP Box
- Ulga na robotyzację
- Ulga na prototyp
- Ulga na ekspansję
- Ulga sponsoringowa (CSR)
Powyższe ulgi mogą znacząco obniżyć efektywną stawkę podatkową, często poniżej progu 15%. W takich przypadkach, zgodnie z nowymi przepisami, powstaje konieczność zapłaty podatku wyrównawczego, aby osiągnąć minimalny poziom opodatkowania.
Nowe obowiązki dla przedsiębiorstw
Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego wiąże się z istotnymi zmianami w zakresie obowiązków administracyjnych, które spoczną na jednostkach wchodzących w skład grup kapitałowych działających w Polsce. Nowe regulacje wymagają szczegółowego raportowania i składania odpowiednich deklaracji podatkowych w określonych terminach.
Obowiązek Informacyjny
Jednostki objęte opodatkowaniem wyrównawczym będą zobowiązane do składania informacji o opodatkowaniu wyrównawczym za dany rok podatkowy. Informację tę należy złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca 15. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
W pierwszym roku obowiązywania podatku, tj. 2025 r., termin ten został wydłużony do 18 miesięcy.
Składanie Zeznań Podatkowych
Dodatkowo, podatnicy globalnego, krajowego oraz wyrównawczego podatku od niedostatecznie opodatkowanych zysków muszą złożyć zeznanie podatkowe do właściwego urzędu skarbowego. Standardowy termin wynosi 18 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego, jednak w pierwszym roku działania systemu został wydłużony do 21 miesięcy.
Tymczasowe bezpieczne przystanie – szansa na uproszczenia
Aby ułatwić przedsiębiorstwom dostosowanie się do nowych regulacji, przewidziano możliwość korzystania z tzw. tymczasowych bezpiecznych przystani (ang. transitional safe harbour rules).
Przepisy te pozwalają ograniczyć obowiązki administracyjne i raportowe w początkowym okresie obowiązywania przepisów, pod warunkiem spełnienia jednego z trzech kryteriów:
- Test „Maksymalny przychód i dochód”
Grupa kapitałowa w danym kraju nie może generować dochodów wyższych niż 1 mln euro, a jej przychody nie mogą przekraczać 10 mln euro rocznie.
- Test uproszczonej efektywnej stawki opodatkowania
Stawka podatkowa, obliczona według uproszczonych zasad, powinna wynosić:
- co najmniej 15% w pierwszym roku,
- 16% w drugim roku,
- 17% w trzecim roku.
3. Test „Rutynowy zysk”
Dochód grupy w danym państwie musi być niższy niż określony procent rutynowych dochodów, ustalany na podstawie kwalifikowanych aktywów trwałych i kosztów pracy.
Dzięki zastosowaniu tymczasowych przepisów firmy mogą ograniczyć koszty dostosowania się do regulacji oraz zmniejszyć obciążenia administracyjne w pierwszych latach obowiązywania nowych zasad.
Jak przygotować się na globalny podatek minimalny?
Dla polskich przedsiębiorstw kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie działań dostosowawczych. W szczególności warto:
- Przeprowadzić analizy efektywnej stawki podatkowej
Analiza ta pozwoli określić, czy grupa kapitałowa spełnia kryteria tymczasowych bezpiecznych przystani oraz zidentyfikować obszary, które wymagają dostosowania, ocenić, czy ulgi podatkowe w Polsce obniżają efektywną stawkę podatkową poniżej progu 15%.
- Przeprowadzić audyt wewnętrzny
Weryfikacja systemów księgowych i raportowych pod kątem zgodności z wymogami globalnego minimalnego opodatkowania. Nowe regulacje wymagają szczegółowego raportowania, co może oznaczać konieczność inwestycji w systemy księgowe i IT.
- Zapewnić szkolenia dla zespołów finansowych i prawnych
Specjaliści zajmujący się podatkami muszą być odpowiednio przeszkoleni, aby poradzić sobie z nowymi obowiązkami.
Podsumowanie
Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego w Polsce od 1 stycznia 2025 roku to istotna zmiana w systemie podatkowym, która dotknie największe grupy kapitałowe. Nowe przepisy mają na celu wyrównanie zasad opodatkowania i ograniczenie możliwości unikania płacenia podatków w krajach o niskich stawkach.
Jednocześnie wprowadzenie globalnego podatku minimalnego zmienia sposób postrzegania ulg podatkowych w Polsce. Choć preferencje takie jak ulga B+R czy IP Box pozostają atrakcyjne, firmy powinny dokładnie przeanalizować ich wpływ na efektywną stawkę opodatkowania (ETR). W przeciwnym razie mogą być zmuszone do dopłaty podatku wyrównawczego, co zniweluje korzyści wynikające z ulg.
Regulacje mogą wiązać się z dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi i kosztami dla firm, dlatego skorzystanie z mechanizmów takich jak tymczasowe bezpieczne przystanie może znacznie ułatwić proces dostosowania się do nowych zasad.
