Odliczenie podatku VAT to nic innego jak obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W praktyce oznacza to więc, że podatnik w następnym okresie rozliczeniowym będzie uprawniony do zapłaty niższego podatku.
Niestety, również i to uprawnienie podatnika, jak niemal każde, doznaje pewnych ograniczeń. Kiedy podatnik nie będzie uprawniony do odliczenia podatku VAT i jakie warunki musi spełnić, aby skorzystać z tej preferencji?
Kiedy przedsiębiorca może odliczyć podatek VAT?
Podatek od towarów i usług (VAT) jest podatkiem z założenia neutralnym dla podatników. Jego naliczenie następuje na każdym etapie łańcucha dostaw, ale ostatecznie ciężar ponoszą wyłącznie odbiorcy końcowi. Dostawcy mogą odliczyć jego wartość.
Oznacza to, że aby przedsiębiorca był uprawniony do obniżenia części kwoty należnego podatku VAT, na pewnym, wcześniejszym etapie łańcucha dostaw, musi zostać rozpoznany przez podatnika podatek naliczony VAT związany z jego zakupami. Zbywający (lub świadczący usługę) musi być też podatnikiem VAT.
Kolejnym z najistotniejszych warunków jest wykorzystanie nabywanego towaru lub usług do wykonywania opodatkowanej działalności gospodarczej. Wystarczy, że podatnik VAT w momencie nabycia zacznie wykorzystywać przedmiot transakcji w celu świadczenia usług lub dokonywania dostaw towarów albo planuje to robić w przyszłości.
Ostatnim, ale nie mniej ważnym obowiązkiem poprzedzającym odliczenie podatku VAT, jest wystawienie przez uprawniony podmiot faktury VAT.
Kiedy przedsiębiorca nie może odliczyć wartości naliczonego podatku?
Niestety, nawet gdy spełnione zostaną wszystkie opisane wyżej warunki, nie zawsze przedsiębiorca ma możliwość odliczenia kwoty podatku naliczonego od podatku należnego.
W jakich najpowszechniej występujących sytuacjach podatnik nie będzie mógł zapłacić niższego podatku?
Usługi hotelowe i gastronomiczne
Podstawowym i najczęściej budzącym wątpliwości wyłączeniem jest wyłączenie usług noclegowych i gastronomicznych. Wyjątkiem od wyjątku jest nabywanie usług noclegowych w celu odsprzedaży. W takiej sytuacji ustawodawca dopuszcza bowiem możliwość odliczenia VAT.
Faktura od podmiotu nieistniejącego
Dużo mniej kontrowersyjnym przypadkiem jest wystawienie faktury VAT przez podmiot nieistniejący. Wiąże się to z faktem, że taki podmiot nie może w żadnym wypadku być podatnikiem VAT. Mimo to, ustawodawca zdecydował się wprost wskazać taki wyjątek w przepisach.
Podkreśla się tu, że obowiązkiem podatnika przed dokonywaniem z kontrahentem transakcji, jest sprawdzenie, czy jest on wiarygodny i czy jest czynnym podatnikiem VAT.
Transakcja niepodlegająca opodatkowaniu lub zwolniona z podatku
Prawa do odliczenia naliczonego VAT nie daje również faktura, gdy transakcja, której dotyczy, nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.
Dokumenty dotyczące fikcyjnych, pozornych i bezprawnych czynności
Czynności fikcyjne, bezprawne lub pozorne to kolejne grupy uniemożliwiające skorzystanie przedsiębiorcy z odliczenia VAT. Ich wyłączenie ma na celu zapobieganie łamaniu prawa przez podatników.
Argument dotyczący czynności fikcyjnych (czyli faktycznie niedokonanych) jest przez organy podatkowe najczęściej stosowanym w kwestionowaniu prawa do odliczenia VAT naliczonego, w tzw. karuzelach VATowskich. W schemacie służącym wyłącznie wyłudzeniom środków z budżetu państwa, czynności fikcyjne stanowią bowiem najistotniejszy element.
Premiowanie czynności bezprawnych jako korzystających z odliczenia VAT w opinii ustawodawcy niepotrzebnie premiowałoby łamiących lub obchodzących prawo. Z tej przyczyny również i one nie mogą korzystać z tej preferencji.
W końcu czynności pozorne – łączą one skutki zarówno zazwyczaj występujące w przypadku czynności fikcyjnych i bezprawnych. Na gruncie regulacji podatkowych jako czynności pozorne, mogą być określone takie, które służą wyłącznie osiągnięciu korzyści podatkowych. Gdyby przyznać możliwość skorzystania w takiej sytuacji z odliczenia VAT, sprzeciwiałoby się to ogólnym regułom prawa podatkowego.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, które nie kończy się w Polsce
Innym wyłączeniem możliwości odliczenia VAT, jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, które nie kończy się w Polsce. W takim przypadku transakcja nie jest już neutralna dla polskiego podatnika, a jest on zmuszony opłacić VAT na zasadach ogólnych.
Odliczenie od kwoty należnego podatku od towarów i usług kwoty podatku naliczonego jest zatem dla przedsiębiorców korzystne podatkowo. Jednak poprawne zakwalifikowanie danej transakcji i rozliczenie jej w sposób umożliwiający odliczenie VAT nie jest proste z punktu widzenia interpretacji ustawy o podatku od towarów i usług.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących rozliczeń podatku od towaru i usług zapraszamy do kontaktu.
