Walentynki to święto zakochanych obchodzone 14 lutego. Tego dnia wysyłanie ukochanym osobom kartek lub listów z miłosnym wyznaniem jest obowiązkowe. Poza tym zakochani przekazują sobie upominki i prezenty aby bardziej podkreślić swoje uczucia. Wśród wręczanych prezentów znajdują się między innymi kwiaty, biżuteria i inne rzeczy często o znacznej wartości jak np. samochód. Magia tego dnia okazuje się także idealna aby przeżyć zaręczyny. W przedwojennej Polsce przyjmowało się, że wartość wymarzonego pierścionka zaręczynowego dla ukochanej powinna odpowiadać trzymiesięcznym zarobkom narzeczonego. Niestety, romantyczne uniesienia nie zwalniają nikogo ze znajomości regulacji zapisanych w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Musimy pamięta, iż otrzymując prezenty o znacznej wartości powinniśmy poinformować o tym właściwy Urząd Skarbowy aby romantyczny czas nie stał się dla nas „problemem podatkowym”.
Darowizna dla ukochanej osoby
Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn (dalej „Ustawa”), temu podatkowi podlega nabycie m.in. tytułem darowizny przez osoby fizyczne m.in. własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zatem prezenty o znacznej wartości wręczane m.in. z okazji Walentynek lub innych uroczystości należy kwalifikować jako darowiznę, która podlega, co do zasady, opodatkowaniu, o ile w danej sytuacji nie idzie zastosować, zgodnie z Ustawą, wyłączenia lub zwolnienia z opodatkowania tym podatkiem. Obowiązek zapłaty podatku od darowizny ciąży na osobie, która została obdarowana prezentem.
Kwota wolna od podatku
Ustawa reguluje kwotę powyżej której opodatkowaniu podlega przekazanie prezentu w ramach określonych grup podatkowych. Opodatkowaniu podlega bowiem nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36 120 zł, jeżeli nabywca jest osobą zaliczoną do I grupy podatkowej (czyli: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie);
- 27 090 zł, jeżeli nabywca jest osobą zaliczoną do II grupy podatkowej (czyli: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych);
- 5 733 zł, jeżeli nabywca jest osobą zaliczoną do III grupy podatkowej (inni nabywcy niż wskazani wyżej).
Otrzymując wartościowy prezent walentynkowy musimy zatem wiedzieć do jakiej grupy podatkowej należy np. mąż, żona, rodzeństwo, teściowie. Co ważne, następnie musimy sobie przypomnieć czy w ciągu ostatnich 5 lat od tej samej osoby otrzymaliśmy już prezent. Jeżeli bowiem nabycie własności rzeczy od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
Przykład:
Jeżeli w 2024 roku otrzymaliśmy prezent od osoby z III grupy podatkowej o wartości 5.000 zł, a w ciągu ostatnich 5 lat nie otrzymaliśmy od tej samej osoby żadnych innych darowizn, wówczas mieścimy się w kwocie wolnej od podatku i nie powstaje obowiązek zapłaty podatku.
Natomiast jeżeli w 2023 roku otrzymaliśmy prezent o wartości 3.000 zł, a w roku 2024 prezent o wartości 5.000 zł, od tej samej osoby, wówczas wartości otrzymanych prezentów sumujemy. Kwota 2.267 zł, to nadwyżka przekraczająca kwotę wolną od podatku od darowizn (patrz grupa III, czyli pozostali nabywcy), która podlega opodatkowaniu.
Prezenty od osób najbliższych a zwolnienie podatkowe
Ustawa przewiduje również szczególny przepis, umożliwiający całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nawet prezentów o bardzo dużej wartości. Art. 4a Ustawy stanowi, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne,
a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę wolną od podatku – udokumentują ich otrzymanie między innymi potwierdzeniem przelewu.
Aby skorzystać z opisanego powyżej zwolnienia, należy:
- zgłosić nabycie darowizny rzeczy do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania prezentu.
- udokumentować otrzymanie darowizny, jeśli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę wolną od podatku (36 120 zł). Dokumentem może być np. wyciąg z banku lub przekaz pocztowy.
Uwaga:
Zgłoszenia darowizny na druku SD-Z2 można dokonać również online (pod adresem: https://klient-eformularz.mf.gov.pl/declaration/form/a98ee911-d974-41cf-857e-1f911b0f7423/section/0/77506561-d69d-441b-891c-1941c87ebd9e/0).
Wysokość podatku od darowizny
Podatek od spadków i darowizn oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku (opisaną powyżej). Wysokość podatku oblicza się według skali określonych w tabeli poniżej.
| Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 3% | |
| 11 833 | 23 665 | 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 7% | |
| 11 833 | 23 665 | 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 12% | |
| 11 833 | 23 665 | 1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
Jeżeli otrzymaliśmy prezent, od którego należy odprowadzić podatek a nie jesteśmy w ramach zapisów ustawy zwolnieni lub wyłączeni z tego podatku na podstawie Ustawy, to musimy pamiętać o złożeniu w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru, czyli formularz SD-3.
Warto podkreślić, że nabycie własności rzeczy (prezentów) w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20%, jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej na okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.
Podsumowanie
Podsumowując, prezenty przekazywane miedzy osobami fizycznymi z okazji Walentynek lub innych uroczystości stanowią darowizną, co do zasady, opodatkowaną podatkiem od spadków i darowizn. Podatek ten obciąża osobę, która otrzymała taki prezent. Darowizna taka może być jednak zwolniona lub wyłączona z opodatkowania tym podatkiem. Odpowiedź na pytanie, czy w danej sytuacji podatek byłby do zapłacenia przez nabywcę zwykle wymaga szczegółowej analizy przepisów Ustawy w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego.
Warto jednak pamiętać, że niezgłoszenie darowizny np. pieniężnej między osobami fizycznymi może nie umknąć uwadze organów podatkowych. Często nie chodzi o duże kwoty pieniężne a mniejsze otrzymane na rachunek bankowy od tego samego darczyńcy, które w czasie ostatnich 5 lat się skumulują i przekroczą wartość kwot wolnych od tego podatku. Wówczas obdarowany nie będzie miał świadomości, że w stosunku do niego „aktywował” się obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn i że trzeba było podatek zapłacić w określonym terminie składając deklarację SD-3. Od 1 lipca 2022r. organy podatkowe mogą bowiem kontrolować bez problemu prywatne rachunki bankowe osób fizycznych bez powiadamiania właścicieli kont bankowych. Organ podatkowy nie ma nawet obowiązku wszczynania postępowania podatkowego. Zatem o ewentualnej kontroli możemy dowiedzieć się po czasie, kiedy otrzymamy wezwanie z Urzędu Skarbowego do złożenia wyjaśnień a wtedy szansa na uniknięcie „karnej” stawki 20% może być znikoma. Kontrole prywatnych rachunków bankowych odbywają się na bieżąco a ich liczba rośnie.
